Jak rozwijać umiejętności krytycznego myślenia u uczniów na lekcjach języka angielskiego?

Co to jest myślenie krytyczne? Na czym polega? Myślenie krytyczne to ważna umiejętność we współczesnym świecie. Jest zaliczana do kluczowych kompetencji XXI wieku. Jak rozwijać ją u dzieci i młodzieży podczas zajęć angielskiego? I dlaczego warto to robić?

Myślenie krytyczne według Jeremy'ego Lamriego

Myślenie krytyczne to jedno z tzw. „4K” edukacji XXI wieku według koncepcji Jeremy’ego Lamriego, autora książki „Kompetencje XXI wieku”.

Wszystkie „K” według tej koncepcji to:

• krytyczne myślenie,
• kooperacja
• kreatywność
• komunikacja

Według autora to właśnie te kompetencje przydatne będą w pracy w przyszłości. Zgadzacie się z tym? Dlaczego to właśnie te cechy będą kluczowe w wysoko zdigitalizowanym świecie? A może według Was autor coś pominął?

Kto miałby ochotę polemizować, ten pewnie zwróciłby uwagę na to, że Lamri tworząc model 4K wychodzi od celów biznesowych, czyli nadal niestety pozostajemy w modelu pruskim – szkoła dla kształcenia przyszłych pracowników. Tymczasem nie samą pracą żyje człowiek, a w każdym razie zdrowie psychiczne i fizyczne wymagałoby jednak dbałości o równowagę. Nasuwa się więc pytanie, dlaczego kompetencją przyszłości nie jest dbanie o swój dobrostan? Umiejętność tworzenia trwałych i wartościowych relacji? Świadomość tego kim jestem, jak się czuję i jakie są moje potrzeby?

No cóż, tę polemikę pozostawiam Wam do krytycznej dyskusji 🙂, tymczasem zajmę się… krytycznym myśleniem, które to jest arcyciekawe, a którego nauka w ramach lekcji języka angielskiego wcale nie musi być trudna i z pewnością nie jest nudna!

Krytyczne myślenie – na czym polega?

Internet daje nam w zasadzie nieograniczony, szybki dostęp do danych. Problemem nie jest już dotarcie do informacji, ale ich identyfikacja i selekcja, umożliwiająca rozwiązywanie pojawiających się problemów. Natomiast krytyczne myślenie umożliwia rozwiązywanie problemów za pomocą dostępnej wiedzy – faktów i danych oraz logicznego myślenia. Lamri wyróżnia cztery zdolności, powiązane z krytycznym myśleniem. Są to:

• obserwacja – gromadzenie i analiza danych, dostrzeganie różnic i podobieństw między faktami;
• identyfikacja – wyciąganie wniosków i odkrywanie związków przyczynowo-skutkowych;
• trafność – ocena prawdziwości i użyteczności danych oraz ocena konsekwencji;
• umiejętność dokonywania wyboru – synteza zebranych informacji prowadząca do skutecznego rozwiązania problemu.

Jak je rozwijać na lekcjach?

Czy macie już jakieś pomysły na to, jak wspierać te umiejętności na lekcjach języka angielskiego? Do której umiejętności zaliczycie wymienione aktywności [odpowiedzi na końcu artykułu]?

1. Kompromis – aktywność na mówienie, w której uczniowie muszą wybrać wspólnie jedną z opcji np. na podróż, wybranie narzędzi na bezludną wyspę albo filmu, który chcą obejrzeć w kinie.
2. Zanalizuj zdjęcie odpowiadając na pytania:

Myślenie krytyczne – cele edukacyjne

Taksonomia Blooma to system klasyfikowania umiejętności i celów nauczania opracowany przez psychologa Benjamina Blooma w latach 50. XX wieku. Składa się on z sześciu poziomów związanych z rozwijaniem umiejętności myślenia krytycznego. Są to: poziom zapamiętywania, rozumienia, zastosowania, analizy, syntezy i tworzenia.

Jakie strategie nauczania można zastosować, aby skutecznie wspierać rozwój umiejętności krytycznego myślenia według taksonomii Blooma w kontekście konkretnych zajęć języka angielskiego? Weźmy na warsztat tekst o niezwykłym napadzie na bank (finalnie ukradzione pieniądze zostały rozdane przechodniom) i dostosujmy polecenia do testu do celów Blooma, od tych wymagających najmniejszego przetworzenia, do tych wymagających najgłębszego procesowania.

• zapamiętywanie ➡️ wymień kolokacje związane z CRIME lub słowa należące do tej kategorii
  
• rozumienie ➡️ co było w tym napadzie niezwykłe?
• zastosowanie ➡️ opowiedz tę historię zmieniając kilka danych - inni mają wykryć fałsz
• analiza ➡️ porównaj historię tego napadu z filmikiem o innym niezwykłym napadzie na bank
• synteza / ewaluacja ➡️ Czy bohater tej opowieści powinien być ukarany? Jak bohater ma się do Robin Hooda?
• tworzenie ➡️ stwórz historię o niezwykłym porwaniu samolotu

Czy taka analiza tekstu nie wydaje Wam się dużo ciekawsza niż zwykłe comprehension questions? Nie tylko z punktu widzenia uczniów, ale i Was – lektorek i lektorów!

Jak widzicie, jest mnóstwo sposobów na włączanie krytycznego myślenia do zajęć językowych. Pojawia się ono zawsze wtedy, gdy pozwalamy naszym uczniom analizować dane i wyciągać własne wnioski. Kiedy dyskutujemy, debatujemy i przedstawiamy różne argumenty, kiedy wybieramy te argumenty albo podejmujemy te decyzje, które najlepiej rozwiązują dany problem.

Stosując różnorodne zadania, inspirujemy do stawiania i weryfikowania hipotez, szukania własnych odpowiedzi na ważne pytania, porównywania informacji i wyciągania wniosków. Poprzez zadawanie wielu różnorodnych pytań, uruchamiamy proces myślowy, rozpalając umiejętność refleksyjnego patrzenia na świat i własny rozwój. Stawiamy na analizowanie, dedukowanie i podsumowywanie, by uczniowie mogli odkrywać własne zdanie.

Od krytycznego myślenia do zmiany postaw

W Early Stage uczniowie często udzielają niesztampowych odpowiedzi, bo są przyzwyczajeni do kwestionowania, analizowania, syntetyzowania i autonomicznego podejmowania decyzji. Od najmłodszych lat uczymy uczniów porównywania obrazków i tworzenia na podstawie obrazków historii, co wykształca podstawy do rozbudowanego myślenia krytycznego na wyższych poziomach. Uczymy krytycznego myślenia również dbając o otwartość na świat i walcząc ze stereotypami poprzez naukę języka angielskiego.

Mam nadzieję, że poczuliście się zainspirowani pomysłami na rozwijanie krytycznego myślenia! Nie tylko zwiększy to efektywność Waszej pracy, ale i uczyni ją ciekawszą – a tego nigdy za wiele!

Autorka: metodyczka Early Stage Beata Wysocka

Odpowiedzi na pytania z początku artykułu:

• umiejętność dokonania wyboru
• identyfikacja