Nonviolent Communication – porozumienie bez przemocy. Dlaczego NVC jest niezbędne w pracy nauczyciela?

Doświadczenia uczniów w trakcie lekcji, np. języka obcego, ale i każdego innego przedmiotu – mogą mieć istotny wpływ na ich motywację i chęć do kontynuowania nauki. Szalenie istotna jest w tym kontekście rola nauczyciela, którego postawa w znacznym stopniu może wpływać na postrzeganie samego przedmiotu nauczania. Dlatego warto szukać sposobów na tworzenie możliwie najbardziej przyjaznego uczniowi środowiska pracy, uwzględniającego jego indywidualne potrzeby. Jednym z przydatnych narzędzi, które mogą okazać się nieocenioną pomocą nauczyciela jest koncepcja Nonviolent Communication (NVC), czyli porozumienia bez przemocy.

Nonviolent Communication, czyli co?

Nonviolent Communication, czyli porozumienie bez przemocy, to podejście stworzone przez amerykańskiego psychologa Marshalla B. Rosenberga, które stawia na budowanie relacji opartych na dialogu i rozumieniu oraz odpowiadaniu na potrzeby własne oraz innych osób. Korzystając z tej metody, przestawiamy swoje postrzeganie tego, co robią i mówią inni w taki sposób, aby – uwzględniając dążenia obu stron – tworzyć warunki do pozbawionej wrogości komunikacji w celu osiągnięcia porozumienia.

Empatia pełni w porozumieniu bez przemocy kluczową rolę. Nie należy jednak mylić jej z sympatią czy też litością. Nie jest to również współodczuwanie. Empatia w Nonviolent Communication postrzegana jest jako wsłuchiwanie się w potrzeby oraz uczucia drugiej osoby, jednocześnie uwzględniając własne dążenia i emocje. Wspieramy, ale nie poddajemy zachowań drugiej strony ocenie, nie udzielamy rad. W NVC ważne jest dostrzeżenie tego, że każdy samodzielnie kształtuje swoje życie i jest panem własnego losu. Narzucane z zewnątrz rozwiązania zmieniają „chcę” na „muszę”, a takie postrzeganie własnego położenia może wzbudzać frustrację, bunt i negatywne emocje.

Jak stosuje się metodę NVC?

Aby wprowadzić NVC w życie, ważne jest zapamiętanie czterech kroków:

1. Obserwacja – przyglądamy się uważnie problemowi, starając się oddzielać emocje od suchych faktów. Unikamy dokonywania własnych osądów.

Przykład: Staś już 3 raz w tym miesiącu spóźnia się na lekcje języka angielskiego.

2. Uczucia – zastanów się, co czujesz w związku z daną sytuacją albo co mogła poczuć ta druga osoba. Tutaj unikamy przemyśleń na dany temat, a analizujemy wyłącznie same emocje.

Przykład: Jest mi przykro, że Staś nie dotrzymuje obietnicy punktualnego przychodzenia na lekcje i ustaleń umowy klasowej.

3. Potrzeby – czy w związku z danym zdarzeniem czyjaś lub Twoja potrzeba została niezaspokojona? Czy ten ktoś dążył w ten sposób do jej zaspokojenia? Co jest ważne dla Ciebie, co chciałbyś osiągnąć?

Przykład: Zależy mi na tym, by Staś okazał szacunek swoim kolegom oraz mi, nie przerywając zajęć swoim późnym przyjściem.

4. Prośby – to moment, w którym możemy sformułować czytelny dla drugiej strony komunikat, który pomoże nam przybliżyć się do porozumienia.

Przykład: Stasiu, zauważyłam/zauważyłem, że już 3. raz w tym miesiącu spóźniłeś się na lekcję. Jest mi przykro, że nie dotrzymujesz naszej klasowej umowy. Zależy mi na tym, abyśmy szanowali swój czas oraz siebie wzajemnie. Proszę, byś na kolejne zajęcia przyszedł punktualnie.

Tak sformułowana prośba to właśnie efekt odpowiedniego podejścia do problemu, uwzględniającego cztery opisane kroki metody. Tak wypowiedziany komunikat niesie ze sobą dużo większą szansę na zmianę postępowania niż postawienie kategorycznego żądania. Wtedy w oczach ucznia łatwo stać się wrogiem, a to znacznie utrudnia budowanie relacji i współpracy, nawet jeśli co do zasady intencje są słuszne.

W jaki sposób NVC może pomóc nauczycielowi języka angielskiego?

Relacje pomiędzy nauczycielem i uczniami, zarówno w ujęciu całej grupy, jak i indywidualnych relacji z poszczególnymi dziećmi, mają istotny wpływ na to, w jaki sposób będzie przebiegała współpraca pomiędzy nimi, i jakie będą jej efekty. Jednym z częściej podnoszonym przez uczniów argumentów dotyczących tego, dlaczego lubią uczęszczać na dane zajęcia, jest przyjazna atmosfera. Jej subiektywne postrzeganie jest między innymi wynikiem zaspokojenia ważnych dla ucznia potrzeb: poczucia bycia ważnym, rozumienia, dlaczego czegoś się uczymy lub po co powtarzamy, odczuwanie wsparcia, dostrzeganie efektów i starań.

Otwartość na potrzeby uczniów i gotowość do adekwatnego reagowania, pozwalają nie tylko dokonywać właściwych wyborów w sytuacjach skrajnych (gdy pojawią się trudności w uczeniu się lub w przypadku niewłaściwego zachowania dzieci na lekcji), ale przede wszystkim unikać wielu z tych potencjalnie trudnych momentów. Takie proaktywne podejście to również sposób na stworzenie optymalnych warunków do nauki, uwzględniających bieżące potrzeby i możliwości uczniów. Rozumienie tego, że każde zachowanie służy zaspokojeniu danej potrzeby, pozwala łatwiej dostrzec moment, w którym warto wprowadzić nowe zadanie lub zmienić tempo prowadzenia zajęć. Dostosowanie stylu nauczania czy komunikacji to stosunkowo prosta zmiana, a może tak wiele poprawić w postrzeganiu Ciebie jako nauczyciela, oraz prowadzonych lekcji języka angielskiego.

Chcę dowiedzieć się więcej!

Jeżeli zainteresował Cię temat Nonviolent Communication zapraszamy do wysłuchania podcastu Beaty Wysockiej, która w swojej rozmowie z Emilią Kulpa-Nowak, certyfikowaną trenerką NVC, wyjaśnia jak Nonviolent Communication może pomóc Ci w codziennej pracy nauczyciela języka angielskiego.