Autorytet nauczyciela – jak go budować?

Rola nauczyciela zdecydowanie wykracza poza zwykłe przekazywanie wiedzy i informacji. Oprócz podstawowego warsztatu dydaktycznego warto zadbać także o kompetencje miękkie. Budowanie relacji z uczniami oraz ich rodzicami to jedna z najtrudniejszych części pracy nauczyciela, a jednocześnie ta, która może stać się źródłem największej satysfakcji oraz w dużym stopniu rzutować na ocenę jego pracy. Zachęcamy do świadomego kształtowania tego, w jaki sposób odbierany jest nauczyciel, aby nie tylko uczyć, ale i budować autorytet właściwy dla roli pełnionej w życiu uczniów.

Szacunek a autorytet nauczyciela

Powszechne społeczne uznanie i szacunek to skojarzenia, które nasuwają się same, gdy wspominamy o autorytecie. Obiegowa definicja pomija jeden ważny element – autorytet nie jest przecież cechą wrodzoną, a relacją z otoczeniem, jaką trzeba wypracować. W przypadku nauczycieli proces ten ma szczególne znaczenie, ponieważ autorytet wchodzi w skład podstawy współpracy z uczniami oraz ich rodzicami. Wyraża on bowiem zaufanie nie tylko do kwalifikacji zawodowych i wiedzy, ale także samej osoby, która ma przecież niebagatelny wpływ na kształtowanie postaw i wychowanie dzieci i młodzieży.

Pewną trudnością w nawiązywaniu tej relacji jest sprawienie, by oparta była ona na zaufaniu, wzajemnym szacunku, zrozumieniu potrzeb oraz obowiązujących zasad. Niestety, dość powszechnie obserwuje się wypaczenie pojęcia autorytetu, którym określani są zarówno prawdziwi specjaliści w swoich dziedzinach, jak i na przykład… komentujący różne tematy celebryci, niekoniecznie mający faktyczne podstawy do tak wysokiej oceny własnych kompetencji w danym zakresie. Jak zatem odróżnić złoto od tombaku?

Autorytet nauczyciela – pasja, zaangażowanie, wiedza

Trudno wyobrazić sobie ważniejszy element w pracy nauczyciela niż mistrzostwo we własnej dziedzinie. Wiedza i kompetencje w obszarze języka, choć stanowią podstawę dobrego warsztatu pracy, to jednak nie wszystko. Warto zadbać nie tylko o to co, ale i jak przekazujesz uczniom. Prawidłowe planowanie zajęć i realizowanego programu, a także wykorzystanie najodpowiedniejszych w danej grupie metod, daje obraz nauczyciela kompetentnego i właściwie przygotowanego do swojej pracy. Warto dążyć do doskonałości i stale podnosić swoje kompetencje, aby nieustannie być na bieżąco.

Sprawiedliwość i empatia

Z punktu widzenia uczniów, istotne dla postrzegania danego nauczyciela jest to, w jaki sposób odnosi się do nich oraz czy respektuje ustalone z nimi zasady kontraktu. Jeśli uzgodnicie, że podczas zajęć wyłączamy telefony, nie spożywamy posiłków lub nie spóźniamy się, to Ciebie dotyczy to tak samo.

Podobnie należy rozpatrywać kwestię odnoszenia się do uczniów. Szczególnie w młodszych grupach zauważenie wysiłku włożonego w nauczenie się wierszyka czy udzielanie głosu równomiernie wszystkim uczniom, może rzutować na to, czy będą oni czuli się sprawiedliwie traktowani. Nauczyciel, który zdaje się nie rozumieć potrzeb swoich uczniów, łatwo może z autorytetu zyskać postrzeganie autokraty, rozliczającego z wykonania planu – zamiast filaru, na którym uczniowie mogą się oprzeć i drogowskazu w drodze do wiedzy.

Właściwy image, czyli jak Cię widzą…

Choć czasy, gdy nauczyciel był osobą niemal z innego świata, to okres już dawno i słusznie miniony, warto zwrócić uwagę na swój wizerunek, aby zapewnić sobie właściwy odbiór. Strój czy wygląd dostosowany do okoliczności wbrew pozorom ma ogromne znaczenie w budowaniu autorytetu nauczyciela. Jeśli prowadzisz zajęcia z maluszkami, oczywiste jest, że elegancka koszula i spodnie zaprasowane w kant nie będą zbyt wygodne. Podczas spotkań z rodzicami – dlaczego nie?

Podobną uwagę należy zwrócić na język komunikacji, dbając o jego poprawność i odpowiedni ton. I tu również należy pamiętać o tym, kto jest odbiorcą. Z jednej strony umiarkowanie i spokój zdadzą egzamin na spotkaniach z rodzicami, ale ten sam sposób mówienia podczas lekcji może okazać się niewystarczający. Warto więc pamiętać o przełączaniu się między różnymi nauczycielskimi rolami.

Jak sobie radzić z trudnymi sytuacjami?

W kontekście budowania autorytetu nauczyciela bardzo ważny jest sposób radzenia sobie z sytuacjami potencjalnie trudnymi. Warto jest przygotować się na takie scenariusze, by umieć na nie odpowiednio i w sposób przemyślany zareagować.

Typowym przykładem takiej sytuacji może być grupa, w której jeden z uczniów podczas zajęć otwarcie odmawia wykonywania ćwiczeń lub uczestnictwa w lekcji. Zastanów się, jakie mogą być tego przyczyny. Może nie rozumie poleceń lub obawia się mówienia w języku obcym? Aby ten negatywny nastrój nie udzielił się pozostałym dzieciom, możesz na przykład zaproponować im wykonanie jakiegoś zadania grupowego. W tym czasie, w spokoju i z poszanowaniem prywatności niechętnego do pracy ucznia, możesz dopytać go o przyczyny i zaproponować odpowiednie do sytuacji wsparcie. W ten sposób nie tylko grupa dostrzeże, że panujesz nad sytuacją, ale również możliwe, że pomożesz rozwiązać problem, który z czasem trwale zniechęciłby dziecko do nauki.

Autorytet nauczyciela nie jest cechą zawodową, przynależną z definicji, a indywidualnym, wypracowanym sposobem tworzenia relacji z uczniami. Jego budowanie i utrzymanie zależy wyłącznie od nas samych. Warto szczególną uwagę i nacisk położyć na profesjonalizm, samodoskonalenie, asertywną komunikację oraz szczerość, uczciwość w kontaktach i elastyczność, aby czerpać z pracy nauczyciela to, co najlepsze.